Vekâletname, temsil yetkisini gösteren ve geçerliliği kanunla şekle bağlanmış bir belgedir. Türk Borçlar Kanunu m. 502 ve Noterlik Kanunu m. 89 uyarınca vekâletnameler düzenleme veya onaylama şeklinde yapılabilir. Ancak, bazı işlemler için kanun koyucu mutlak surette düzenleme şeklini zorunlu tutmuştur.

1. Düzenleme Şeklinde Yapılması Zorunlu İşlemler

Noterlik Kanunu m. 89’a göre;

“Niteliği bakımından tapuda işlem yapılmasını gerektiren sözleşme ve vekâletnamelerle, vasiyetname, mülkiyeti muhafaza kaydı ile satış, gayrimenkul satış vaadi, vakıf senedi, evlenme mukavelesi, evlat edinme ve tanıma, mirasın taksimi sözleşmesi ve diğer kanunlarda öngörülen sair işlemler bu fasıl hükümlerine göre düzenlenir.”

Bu hüküm gereğince özellikle taşınmaz satış vaadi, gayrimenkul devri, miras taksimi veya evlenme akdine ilişkin vekâletnameler sadece düzenleme şeklinde yapılabilir. Bu tür işlemler onaylama şeklinde yapılırsa, şekil şartı sağlanmadığından geçersiz olur.

2. Kanunun Seçim İmkanı Tanıdığı Haller

Bazı işlemler için kanun, taraflara şekil seçme hakkı tanımıştır. Türk Medeni Kanunu m. 205 buna örnektir:

“Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.”

Bu durumda taraflar ister düzenleme ister onaylama şeklinde vekâletname veya sözleşme düzenleyebilir. Yani şekil, emredici değil seçimlik bir nitelik taşır.

3. Elektronik Ortamda Yapılan İşlemler

Noterlik Kanunu m. 198/A ile elektronik işlemlere ilişkin önemli bir yenilik getirilmiştir:

“Bu Kanunda öngörülen işlemler, elektronik ortamda güvenli elektronik imza kullanılarak da yapılabilir. Ancak, düzenleme şeklinde yapılması zorunlu tutulan işlemler ile irade beyanlarının alınmasına ilişkin işlemlerde güvenli elektronik imza kullanılabilmesi için ilgililerin noter huzurunda olmaları gerekir.”

Yani her ne kadar güvenli elektronik imza hukuken geçerli bir kimlik doğrulama aracı olsa da, düzenleme şeklinde yapılması zorunlu işlemler elektronik ortamda dahi noter huzuru şartını korur.

4. Şekil Hatası ve Noterin Sorumluluğu

Kanunun düzenleme şeklinde öngördüğü bir işlem, noter tarafından onaylama şeklinde yapılırsa, bu vekâletname geçersizdir. Bu durumda:

• Vekâletnameye dayanılarak yapılan işlemler yetkisiz temsil sayılır (TBK m. 46).

• Noterlik Kanunu m. 162 uyarınca noterin hukuki sorumluluğu doğar.

• Ancak bu hata, işlemi geçerli hâle getirmez; yalnızca tazminat sorumluluğu gündeme gelir.

5. Düzenleme Şeklindeki Belgelerin Delil Niteliği

Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 204’e göre;

“İlamlar ile düzenleme şeklindeki noter senetleri, sahteliği ispat olunmadıkça kesin delil sayılır.”

Dolayısıyla düzenleme şeklinde yapılan vekâletnameler, yalnızca geçerlilik açısından değil, aynı zamanda kesin delil değeri bakımından da üstün bir hukuki statüye sahiptir.

Sonuç

Vekâletnamenin hangi şekilde düzenleneceği, işlemin türüne göre belirlenmelidir.

• Kanunun açıkça düzenleme şeklini zorunlu kıldığı hallerde onaylama yoluna gidilmesi, işlemi batıl hale getirir.

• Kanunun seçimlik ifade kullandığı durumlarda ise taraflar serbesttir.

• Elektronik ortamda yapılan işlemler, ancak noter huzurunda düzenleme şartı yerine getirilirse geçerlidir.