Ecrimisil davası, paydaşlardan birinin taşınmazın tamamını veya payından fazla kısmını diğer paydaşların rızası olmadan kullanması nedeniyle doğan haksız kullanım tazminatını talep etmeye yöneliktir. Bu davada amaç, geçmişe dönük haksız kullanım nedeniyle uğranılan zararın telafi edilmesidir. Yani ecrimisil, bir tazminat davasıdır ve yalnızca haksız kullanım varsa gündeme gelir. Paydaşlar arasında fiili taksim varsa ve herkes belirli bir bölümü kullanıyorsa, bu durumda kullanım “haksız” sayılmadığından ecrimisil talep edilemez.

Taksim davası ise, paylı mülkiyete konu bir taşınmazın hukuken bölünerek her bir paydaşa bağımsız bir parça verilmesini sağlamaya yöneliktir. Bu dava, taşınmazın fiilen veya hukuken paylaşılmadığı hâllerde, paydaşların mülkiyet ilişkisini kesin biçimde çözen bir yöntemdir. Taksim davasında konu geçmişe dönük bir tazminat değildir. Amaç taşınmazı paydaşlar arasında kesin ve kalıcı şekilde bölmektir.

Ortaklığın giderilmesi davası (izale-i şuyu) ise, paylı mülkiyet ilişkisinin tamamen sona erdirilmesini hedefler. Taksim mümkünse taşınmaz bölünür; mümkün değilse taşınmaz satılarak bedeli paydaşlara payları oranında dağıtılır. Bu dava, taraflar arasındaki ortaklığı hukuken sona erdiren bir çözüm davasıdır. Ecrimisil gibi geçmişe dönük tazminata değil, mülkiyet ortaklığının ortadan kaldırılmasına yöneliktir.

Özetle:

• Ecrimisil, haksız kullanıldığını iddia eden paydaşın geçmiş zararı için,

• Taksim, taşınmazın paydaşlar arasında bölünmesi için,

• Ortaklığın giderilmesi, ortaklığın tamamen sona erdirilmesi için açılır. (bölme veya satış).

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2018/5738 Emsal 2020/7121 Karar Numaralı İlamı

Davacılar, miras kalan taşınmazlarda paylarının bulunduğunu ve davalıların bu taşınmazları haksız kullandığını ileri sürerek müdahalenin önlenmesi ve ecrimisil talebinde bulunmuştur. Mahkeme davayı kısmen kabul etmiş; karar taraflarca temyiz edilmiştir. Yargıtay, davacıların itirazlarını reddederken, davalıların temyiz itirazlarını haklı bularak taşınmazların mirasçılar arasında fiilen paylaşıldığının kabul edildiğini, davacıların da çekişmesiz olarak belli bir kısmı kullandığını belirlemiştir. Bu durumda payından az yer kullandığını düşünen paydaşın elatmanın önlenmesi ve ecrimisil davası açamayacağı, sorunun ancak taksim veya ortaklığın giderilmesi davasıyla çözülebileceği ifade edilmiştir. Bu nedenle davanın reddi gerekirken kısmen kabul kararı verilmesi doğru bulunmamış ve hüküm bozulmuştur.

Somut olayda Yargıtay’ın vurguladığı üzere, taşınmaz fiilen paylaşıldıysa ve paydaş bir kısmı çekişmesiz şekilde kullanıyorsa, ecrimisil ve haksız el atma davaları uygun yol değildir; çözüm ancak taksim veya ortaklığın giderilmesi davasıdır.